Lista e shiut te Meteoreve per vitin 2013
Gjate nje shiu meteoresh ndricimi i ]Henes eshte gjeja me e padeshiruar nga ato qe presin me padurim te shohin kete dukuri te rralle. Shirat e Meteoreve jane te emeruar si pas konstelacioneve. Natyrisht ju mund te jeni me fat nese shikoni ndonje meteor qe bie gjate nates pa pasur lidhje me listen e njohur te shiut te meteorve. Datat e treguara me poshte ne lidhje me shiun e meteoreve zakonisht referohen per oret e para te mengjesit te cdo date aktuale. Pas mesnates dhe me tej, eshte koha me e favorshme per te shikuar meteoret qe biejne, kjo per shkak se Toka ne ate moment sapo eshte futur ne bishtin e mbeturinave te lene pas nga Kometa.
Ju duhet te keni shume durim per te pare meteoret gjate nates. Duhet te keni parasysh se per te pare shiun e meteorve duhet te rrini me syt e fokusuara ne hapesire, sidomos te fiksuara drejt yjeve ne menyre qe syri juaj te mesohet me erresiren dhe te thithi driten e yjeve. Pra merrni nje balone, nje karrige, nje kuverte, disa miq, dhe dedikojani naten shiut te meteoreve.
Dushi i Meteoreve, Quadrantids ne mengjesin e 4 janarit, eshte ne oret e para te mengjesit. Meteoret bien ne nje pike ne drejtim te konstelacioneve Bootes dhe Dragoit me shikim ne veri-lindje. Kur vje puna tek dushet e meteoreve Hena del pikerisht aty ku ne nuk e duam. Hena do te ngjitet ne naten e 3, Janarit ne jug rreth ores 11.30 pm, keshtu qe nuk do te jete e plote per te penguar shikimin e shiut te meteoreve.
Norma: 40 ose me teper meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacioneve Bootes dhe Dragoi, ne veri-lindje.
Orari Shikimit: Ne oret para agimin te 4 Janarit deri ne agim.
Ky shi meteoresh eshte nje nga ato me te miret te vitit duke arritur kulmin ne oret e para te mengjesit te 22 prillit. Ky shi meteoresh mund te shikohet ne konstelacionin e Lyra duke shtrire shikimin ne mes konstelacionit Mjellma dhe Herkuli. Burimi i meteoreve te Lyrids eshte nje komete e akullt qe quhet Comet Thatcher e cila kompleton orbiten e saj rrethe Diellit cdo 415 vjet. Meteoret e Lyrid shpesh jane te ndritshem. Hena do te jete siper ne Jug, por ky nuk eshe nje lajm i keq sepse pas mesnates deri ne oret e para te dates 22 gjate kohes kulminante te shiut, Hena ulet shume ne perendim ku dhe perendon ne oren 04:07 te mengjesit. Pra, Hena nuk do te jete pengese per te shikuar shiun e meteoreve.
Norma: 20 meteore ne ore por mund te arrije edhe deri ne 100 ne ore.
Shikimi: Ne veri-lindje.
Orari Shikimit: Ne oret e darkes se 21 Prillit duke vazhduar ne mesnate dhe deri ne mengjesin e 22 Prillit.
Hena do te jete afer pikes rrezatuese ne kete shi meteoresh ndermjet konstelacioneve te Ujorit dhe Peshqit ne mengjesin e 5 Majit dhe do levizi ne konstelacionin e Peshqit ne mengjesin e 6 Majit. Hena do te jete ne fazen e sbehte te saj ne gjysemhene dhe nuk do te pengoje shikimin e shiut te meteoreve. Kometa shkaktare e ketij shiu meteorsh eshte kometa me e famshme e Sistemit tone Diellor, kometa Halley. Per fat te keq ky shi meteoresh nuk eshte me i preferuari i vezhguesve ne hemisferen veriore. Gjithsesi vezhguesit e hemisferes veriore munden te shohin disa meteore ne daten 4 dhe 5 Maj diku rreth ores 10:00 (orari me i favorshem). Gjithsesi, vezhguesit mund te shikojne edhe shume meteore te Eta Aquarids ne hemisferen jugore. Meteoret do te jene te dukshem ne drejtim te konstelacionit Ujori i cili ngrihet ne Lindje.
Norma: 10 meteore ne ore ne hemisferen veriore dhe 30 ne ore ne hemisferen jugore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Ujori i cili ngrihet ne lindje rreth ores 4 te mengjesit.
Orari Shikimit: Ne oret e darkes se 5 dhe 6 Majit.
Ky eshte nje shi meteoresh qe dhuron nje tjeter spektakel ne hemisferen jugore, por vezhguesit e hemisferes veriore do kene mundesi te shohin vetem rreth 15 meteore ne ore. Ne ndryshim me dushet tjera te meteoreve ku burimet jane kometat, meteoret tek Delta Aquarids ndodhin nga trupat e hapesires. Shiu i meteoreve te Delta Aquarids gjithashtu rrezaton nga konstelacioni Aquarius ose sic njihet ndryshe ne shqip Shenja Ujori., duke u bere aktiv nga mesi i korrikut deri ne mes te gushtit. Ne oret e para te mengjesit te 28 dhe 29 korrikut Hena do te jete prane konstelacionit te Peshqeve. Rrezatimi do te rritet mbi horizont ne rreth 20 grade ne maksimumin e saj ne Jug. Kjo normalisht do te jete gjate oreve te para te mengjesit , dhe orari me i mire per te pare shiun e meteoreve te delta aquarius.
Norma: 15 meteore ne ore ne hemisferen veriore dhe 25 ne ore ne jug.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Ujori i cili ngrihet ne jug-lindje.
Orari Shikimit: Ne oret e darkes se 28 dhe 29 Korrikut.
Ju nuk duhet ta humbisni rastin per te shikuar kete shi meteoresh sepse eshte nje nga evenimetet me te bukra per sa i perket meteoreve ne hemisferen veriore. Shiu i meteoreve (Delta Aquarids) konkuron me shiun e Gemini (dhjetor) per titullin Shiu me i bukur i Meteoreve. Ky eveniment eshte gjithashtu shume i rehatshem, sepse ndodh ne kohen e veres ku temp[eraturat jane te nxehta dhe te pershtatshme per te ndenjur jasht. Mbeturinat e lena mbrapa nga bishti i kometes Swift-Tuttle e bejne kete shi meteoresh nje nga me te bukurit. Kometa Swift-Tuttle, e kompleton orbiten e saj rreth Diellin ne 130 vjet. Pra sic e paraqet edhe emri , ky shi meteoresh vjen nga konstelacioni Perseus. Perseus do te jete i ulur ne hapesire dhe do te ngrihet nga veriu rreth ores 10:00 pm, para mesnates se 11 dhe 12 Gushtit, dhe do te ngrihet siper duke kaluar ne lindje gjate agimit. Hena nuk do ta prishi kete spektakel sepse kete vit Perseids dhe Hena do te jene ne fazen e depilimit ne mbremjen e 11 dhe Hena do prendoje ne perendim nderkohe qe Perseids ngjitet ne ve lindje duke e lene hapesiren totalisht pa hene dhe gati per spektakel.
Norma: 60 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Perseus i cili ngrihet ne veri ne oret e mbremjes.
Orari Shikimit: Ne oret e darkes se 12 dhe 13 Gushtit.
Edhe pse ky shi eshte i njohur ne te vertete per shperthimet e tij apo stuhite, ai prodhon qindra meteore ne ore ne raste te rralla, si ne vitin 2011. Meteoret e Draconids mundohesohen nga nje komete e akullt e quajtur Giacobini-ZINNER e cila ka nje orbite rreth 6.6 vjet rreth Diellit, dhe e dukshme ne hemisferen veriore. Ky meteor eshte i dukshem ne drejtim te konstelacionit Dragoi. Hena nuk do te jete prezente, dhe keshtu qielli do te jete pa hene dhe perfekt per shikimin e meteoreve. Konstelacioni i Dracos do te jete shume lart ne veri perendim pas errsimit (afersisht 77 grade mbi horizont) duke levizur pak poshte ne mesnate dhe pastaj do te zhytet nga veriu ne agim.
Norma: 10 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Gragoi siper ne veri-perendim.
Orari Shikimit: Ne oret e mbremjes perpara mesnates ne 7 dhe 8 Tetor.
Shiu i meteoreve, Orionid prodhohet nga nje lume mbeturinash te lena nga bishti i te famshmes, Kometa Halley. Mbani syte tuaj te fokusuar dhe do shikoni se si keto meteoreve do te levizin me shpejtesi permes atmosferes se Tokes ne formen e topave te zjarrte. Me nje maksimum prej rreth 15 meteoresh ne ore, Orionids rrezaton ne drejtim te konstelacionit qe njihet si Orioni. Pere kete shi meteoresh nuk eshte nje lajm i mire sepse Hena e plote do te jete afer Orionit ne konstlacionin Demi.
Norma: 15 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Orioni duke u ngritur nga lindja.
Orari Shikimit: Ne oret e mbremjes se 21 Tetorit.
Ky shi meteoresh nuk ndonje eveniment i madh sepse vezhguesit nuk do te shohin me teper se 7 meteore ne ore. Ky eshte nje dush i gjere, duke qene aktiv nga fundi i shtatorit deri ne fund te nentorit. Kometa pergjegjese per shiun e meteoreve, The South Taurids eshte kometa Encke e cila eshte e lidhur edhe me The North Taurids. Kometa Encke besohet te jete pjese e nje komete shume te madhe qe shpertheu rreth 20,000 deri ne 30,000 vjet me pare. Nje cope e kometes Encke mendohet te jete shpjegimi i mundshem i shperthimit te 1908 ne Tunguska, Siberi, e cila shkaterroi rreth 800 kilometra katror te pyllit. Kometa Encke eshte nje komete me periudhe te shkurter duke kompletuar orbiten e saj rreth Diellit ne 3 vjet duke bere te mundur prodhimin e disa kokrrave me te medhaja se ato qe njihen zyrtarisht si meteore. Kjo do te thote qe ju mund te shihni meteoret e Taurids qe hyjne ne atmosfere si nje top i ndritshem zjarri, ose sic quhet ndryshe, Halloween Fireball. Hena nuk do te jete prezente ne kete event duke lene keshtu qiellin e paster per shikimin e ketij shiu.
Norma: 7 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Demi duke u ngritur nga lindja.
Orari Shikimit: Ne oret e mesnates se 4 Nentorit duke u gdhire 5`sa.
Shiu i North Tarurids ose ne shqip Demi i veriut, ndodh fiks nje jave pas shiut te Demit te jugut - South Taruids. Kometa pergjegjese per shiun e meteoreve, North Taurids eshte kometa Encke e njejta komet e cila prodhon e shiut te jugut. Aktiviteti i North Taurids shkon nga mesi i tetorit deri ne fillim te dhjetorit, por kulmi i saj arrihet gjate nates se 11 nentorit ne oret e vona me nje norme prej rreth 7 meteoresh ne ore. Ashtu sic Demi i jugut, dhe Demi i veriut ndircon ne te njejtin drejtim pra, konstelacionin e Demit. Hena do te jete me ne jug, nderkohe qe Demi ngrihet nga lindja, por ajo do vendoset ne perëndim ne oren 11:00 pm. Demi ngrihet ne naten e 11 rreth ores 06:00 pm nga lindja, dhe pertej mesnates demi do te levizi ne jug dhe ne perëndim deri ne agim.
Norma: 7 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Demi duke u ngritur nga lindja.
Orari Shikimit: Ne oret e mesnates se 11 Nentorit duke u gdhire e 12`ta.
Ky nje nga shirat e meteoreve me te mira te vitit, me aktivitet te pergjithshem duke shkuar nga 10 deri ne 21 nentori. Shiu i Leonids vjen nga kometa Tempel-Tuttle, dhe mund te prodhoje meteore te medha deri ne 9mm ne diameter duke bere te mundur pamjen e tyre si nje top zjarri. Konstelacioni i Luanit eshte i njohur per prodhimin e stuhive te rralla meteoresh, me qindra apo edhe mijera e meteoreve ne ore ne nje cikel aktiviteti cdo 33 vjet. Ne vitin 1998 u rregjistruan rreth 600 meteore ne ore. Pika rrezatuese e shiut Leonids eshte koka e luanit ne konstelacionin e Leo - Luani duke u ngritur nga lindja. Hena do te jete gjithashtu ne te njejten rruge ku do te ndodhi shiu i meteoreve te Luanit, duke i dhene qiellit ndricim per para oreve te agimit. Ndersa Leo ngrihet ne lindje, per fat te keq Hena e plote dhe e ndritshme gjithashtu do te jete lart ne juglindje duke na shoqeruar deri ne agim.
Norma: 10/15 meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Luani duke u ngritur nga lindja.
Orari Shikimit: Ne oret e mesnates se 17 dhe 18 Nentorit.
The Geminids - Binjaket eshte konstelacioni me i pelqyer dhe eshte konkurenti me i forte i konstelacionit Perseids - ne gusht si shiu me i mire i vitit i meteoreve. Shirat e ketij konstelacioni jan disi te vecanta. Shirat e ndryshme te meteoreve ne kete konstelacion jane vepra te kometave te akullta te cilat lene nje dyzine mebturinash nga bishti i tyre lkur ato rrotullohen rreth Diellit. Por burimi i shiut te Geminids eshte dicka tjeter, dhe jo nje komete e akullt, por nje asteroid i gjere 5.1 km i quajtur 3200 Phaethon. Ky asteroid prane Tokes ka nje orbite me te vertete afer Diellit, me afer se cdo asteroid tjeter te njohur, duke hyre edhe brenda orbites se Merkurit me nje periudhe 1.5 vjet. Ky organ shkembor merr forcen e plote te energjise diellore, e cila shkakton shperthimin e mbeturinave shkembore nga siperfaqja e saj, por shiu i Geminds vazhdon te jete nje mister.
Asteroidi 3200 Phaethont nuk ka bisht te gazte si nje komete, por mbeturinat shkembore qe ai hedh vijne neper atmosfere ne forme meteoresh kur Toka kalon neper gjurmet e tij cdo dhjetor. Konstelacioni i Binjakeve rrezaton 50 apo me shume meteore ne ore. Vezhguesit ne vitin 1996 regjistruan 110 meteore ne ore te cilat leviznin shume shpejt neper atmosfere. Pra, ne naten e 13 dhjetorit shenja e Binjakeve do te ngrihet ne horizontin lindor ne fillimin e mbremjes dhe do te shkoje me ne jug-lindje nga mesnata, duke u ulur ne perendim nga oret e mengjesit.
Shenja e Binjakeve eshte shume e lehte per tu pikasur, pershkak te dy yjeve te ndritshem, Castor dhe Pollux. Hena per kete event perseri kete vit do te jete problem duke qene e plote dhe e ngjitur lart ne lindje ashtu si dhe konstelacioni i binjakeve.
Norma: 50 ose me teper meteore ne ore.
Shikimi: Ne drejtim te konstelacionit Binjaket duke u ngritur nga lindja.
Orari Shikimit: Ne oret e para mesnates ne 13 deri ne oret e para te 14 Dhjetorit.